Τι προκαλεί τα στοματικά έλκη;

• Παράγοντες πόνου
• Αντιμετώπιση

Οι άφθες παρουσιάζονται ως αυτοάνοση αντίδραση του οργανισμού, η οποία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση υπόλευκων, ερυθρών ή κιτρινωπών ελκών του βλεννογόνου του στόματος, του ουρανίσκου, της γλώσσας, του λαιμού ή των ούλων. Παρότι οι άφθες είναι επώδυνες, ιδίως κατά τη λήψη τροφής και υγρών ή κατά το βούρτσισμα των δοντιών, δεν είναι μεταδοτικές. Συνήθως οι άφθες υποχωρούν από μόνες τους μετά την παρέλευση περιόδου 7 έως 14 ημερών.  

Τι ακριβώς τις προκαλεί; 

Οι αιτίες για την εμφάνιση αφθών δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστές, ωστόσο έχουν προσδιοριστεί ήδη ορισμένοι επιδραστικοί παράγοντες: 

Χαμηλή ανοσία 

Ο ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η προστασία του οργανισμού από επιθέσεις βακτηρίων, ιών και άλλων μικροβίων που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία. Η εμφάνιση αφθών είναι συχνότερη όταν το ανοσοποιητικό είναι χαμηλό. 

Τραυματισμός από εξωτερικό παράγοντα 

Τα αφθώδη έλκη ενδέχεται να οφείλονται και σε τραύματα του εσωτερικού βλεννογόνου του στόματος, όπως τα εξής: 

• τυχαία δαγκώματα
• σπασμένο δόντι που τραυματίζει τον στοματικό βλεννογόνο
• τραυματισμοί κατά το βούρτσισμα των δοντιών
• κακή προσθετική εργασία
• σκληρή τροφή
• στοματολογικές πράξεις.

Γενετική 

Οι γενετικοί παράγοντες συμβάλλουν επίσης σημαντικά στην εμφάνιση αφθών. Αν υπάρχει ιστορικό εμφάνισης αφθών στην οικογένεια, είναι πολύ πιθανό οι απόγονοι να παρουσιάζουν άφθες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. 

Στρες και ανησυχίες 

Η εμφάνιση αφθών συνδέεται και με ορισμένους ψυχολογικούς παράγοντες, όπως το στρες και η ανησυχία. Η εξήγηση είναι ότι τα συναισθήματα αυτά εξασθενίζουν το ανοσοποιητικό, μειώνοντας έτσι την προστασία του οργανισμού και διευκολύνοντας την εμφάνιση αφθών. 

Έλλειψη επαρκούς ύπνου και κάπνισμα 

Ορισμένες ανθυγιεινές συνήθειες μπορούν να ευνοήσουν την εμφάνιση αφθών: 

• πλημμελής και σύντομος βραδινός ύπνος·
• έχει αποδειχθεί ότι το κάπνισμα συμβάλλει στην εμφάνιση αφθών στο στόμα και τη γλώσσα. Σε ορισμένα άτομα, οι άφθες εμφανίζονται μετά τη διακοπή του καπνίσματος λόγω γενικευμένου στρες στον οργανισμό.

Διατροφική ανεπάρκεια 

Η έλλειψη ορισμένων βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων, όπως σίδηρος, ψευδάργυρος, βιταμίνες του συμπλέγματος B (B6, B9 και B12), βιταμίνη C και φολικό οξύ, από τη διατροφή μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις στον οργανισμό και να έχει αρνητική επίδραση στο ανοσοποιητικό, με συνέπεια την εμφάνιση αφθών. 

Ορμονικοί παράγοντες 

Οι ορμονικοί παράγοντες, όπως αλλαγές κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, της εφηβείας και της εμμηνόπαυσης, διευκολύνουν τη δημιουργία αφθών. Το πρόβλημα εμφανίζεται συνήθως και κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου και κατά το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (ΠΕΣ). 

Διατροφή 

Άλλη αιτία της εμφάνισης αφθών συνδέεται με τη διατροφή. Η υπερβολική οξύτητα στο εσωτερικό του στόματος μειώνει την προστασία του βλεννογόνου και διευκολύνει την ανάπτυξη φλεγμονής. Σε περίπτωση προδιάθεσης για την εμφάνιση αφθών, καλό είναι να αποφεύγονται οι ακόλουθες τροφές: 

• εσπεριδοειδή ή όξινα φρούτα, όπως ανανάς, λεμόνι, πορτοκάλι και φράουλα
• πολύ πικάντικες τροφές
• αλμυρές τροφές
• πολύ σκληρές τροφές
• ζεστά τρόφιμα ή ποτά
• σοκολάτα, καφές και μη αλκοολούχα ανθρακούχα ποτά.

Νόσοι 

Άλλες αιτίες για την εμφάνιση αφθών συνδέονται με προβλήματα και λοιμώξεις του γαστρεντερικού, όπως τα εξής: 

• παρουσία του βακτηρίου Helicobacter pylori, του ίδιου βακτηρίου που μπορεί να προκαλέσει και έλκος στομάχου
• κοιλιοκάκη — νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία συνδέεται με δυσανεξία στη γλουτένη
• νόσος του Crohn
• σύνδρομο Behçet — σπάνια πάθηση, η οποία προκαλεί φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων του σώματος, με κύρια συμπτώματα τα υποτροπιάζοντα έλκη στη στοματική κοιλότητα και στα γεννητικά όργανα, ενώ προσβάλλονται επίσης τα μάτια, οι αρθρώσεις, το δέρμα, τα αιμοφόρα αγγεία και το νευρικό σύστημα
• γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• λοίμωξη από τον ιό HIV.

Αλλεργίες 

Συχνά εμφανίζονται άφθες σε αλλεργικές καταστάσεις. 

Φάρμακα και θεραπευτική αντιμετώπιση 

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να έχουν παρενέργειες που οδηγούν στην εμφάνιση αφθών. Τα φάρμακα αυτά είναι τα εξής: 

• μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα 

• φάρμακα που μειώνουν την οξύτητα του στομάχου, όπως τα αντιόξινα 

• φάρμακα που προστατεύουν το ανοσοποιητικό, όπως τα κορτικοστεροειδή 

• χημειοθεραπεία 

• ακτινοθεραπεία 

• β-αποκλειστές, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση διαφόρων καρδιακών παθήσεων. 

Για να αποφύγετε τον πόνο, ιδίως κατά τη λήψη τροφής και υγρών ή κατά το βούρτσισμα των δοντιών, μπορείτε να εφαρμόζετε τοπικά αντισηπτικό σπρέι με αντιφλεγμονώδη και αναισθητική δράση.   

 

Οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.